اگرچه این طرح صرفا در دولت یازدهم مطرح نشده و در دولت قبل نیز مسئولان وعده اعطای امکانات خاصی مثل واگذاری زمین و یا ارتقای شغلی را به افرادی دادند که قصد خروج از کلان شهرهایی مثل تهران را داشته باشند، اما عملا این طرح ناموفق بود و انتقال جمعیت از کلانشهرها به شهرهای کوچک و روستاها به جایی نرسید.

دولت به مردم اعتماد و زیرساخت های اقتصادی را فراهم کند

در همین راستا عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی ضمن تایید این مطلب گفت: برخلاف این طرح، اتفاقا اخیرا آمار مهاجرت به شهرها افزایش یافته و در صورتی که آمار سال 95 منتشر شود، به وضوح خواهیم دید که مهاجرت­ به شهرها و کلان شهرها به­جای اینکه کمتر شود، بیشتر شده است.

حسن لطفی در گفت‌وگو با «صما» دلیل عمده و اصلی این موضوع را کمبود امکانات، بیکاری جوانان و فقر مالی حاکم بر روستاها و شهرهای کوچک دانست و با تاکید بر ضرورت افزایش اشتغال در این مناطق تاکید کرد: نسبت به سال­های قبل، اهمیت مسائل اجتماعی، احساسات و عواطف در شهرهای کوچک و روستاها بسیار کم­رنگ و مجموعه این عوامل باعث شده تا مهاجرت به شهرها بیشتر شود.

وی در پاسخ به اینکه برای اجرای طرح مهاجرت معکوس چه اقداماتی لازم است گفت: از دولت انتظار می­رود تا زیرساخت های لازم برای رشد اقتصادی و اشتغال زایی در این مناطق را فراهم کند و طی روزهای گذشته بر اساس مصوبه مجلس مقرر شد تا مبلغ 15 هزار میلیارد تومان اعتبار برای مشاغل روستایی اختصاص یابد.

لطفی درخصوص راهکارهای افزایش اشتغال در روستاها و شهرهای کوچک گفت: تا زمانی که دولت به مردم اعتماد نکند و اقتصاد در دست خود مردم نباشد، به­ طور قطع ما این مشکل را خواهیم داشت. یعنی دولت باید به مردم اعتماد و زیرساخت­ها را فراهم کند.

این نماینده مجلس همچنین با انتقاد از عملکرد و سختگیری بانک ها در ارائه وام مسکن به روستایی­ها افزود: علاوه بر این وقتی افراد به دلیل فقر مالی در حاشیه­ها روستاها خانه­هایی می سازند که بنیاد مسکن و منابع طبیعی به شدت با آنها برخورد می­کند، درواقع همه درها را بر روی روستائیان می­بندند و آنها مجبور می­شوند که فرار از آنجا را بر قرار ترجیح دهند و تا زمانی که به این مسائل توجه نشود، این طرح قطعا موفق نخواهد بود.

مهاجرت معکوس عامل اجباری است؛ نه یک برنامه منضبط

علاوه بر این، نماینده سابق مجلس و اقتصاددان در این رابطه گفت: مهاجرت معکوس به­عنوان استراتژی دولت یازدهم مطرح نبوده، بلکه این طرح در دولت قبلی مطرح و گفته شد کسانی که از کلان­شهرها خارج شوند، امکانات خاص به آنها تعلق می‌گیرد. برای مثال اگر کارمند قراردادی باشند، به رسمی تبدیل می­شوند و یا کسانی که از امکانات بانک مسکن یا زمین شهری استفاده نکرده­اند به آنها زمین می­دهند.

هادی حق­شناس در گفت‌وگو با «صما» با بیان اینکه این طرح عملا موفقیت­آمیز نبود گفت: برای اینکه این طرح عملیاتی شود، دولت باید امکانات زندگی را در شهرهای اطراف کلان­شهرها و روستاها تامین کند و امکانات حمل­ و نقل عمومی را هم توسعه دهد.

وی با ارائه مثالی در این راستا تشریح کرد: در شرایط امروز تهران، وقتی مردم بهترین ساعات از شبانه­ روز خود در صبح و عصر را در ترافیک و مسیر طولانی سپری و بخش اعظمی از انرژی خود را در مسیر رفت و آمد به محل کار از دست می دهند و خسته به محل کار و منزل می رسند، درواقع این قبیل مسائل، مهاجرت معکوس را به یک عامل اجباری تبدیل کرده، و نه به عنوان یک برنامه منضبط و منسجم که مردم به شهرهای اطراف بروند.

عدالت در پخش سرمایه‌های اجتماعی باید برقرار باشد

همچنین یک کارشناس برنامه ریزی شهری با ابراز تاسف از تبدیل روستاها به شهرها طی یک عملکرد احساسی گفت: متاسفانه در دوره ای تعداد زيادی از روستاها را بر اساس معیارهایی کاملا اشتباه به شهر تبدیل کردند و درواقع روستاها براساس یک برنامه ریزی دقیق و مطالعات اصولی تبدیل به شهر نشدند، بلکه طرح ها و اقدامات احساسی در این حوزه اجرا و انجام شد.

مصطفی پودراتچی در گفت‌وگو با «صما» افزود: این سیاست در مورد شهرها هم به کار گرفته و اوایل انقلاب اعلام شد که در تهران خانه و زمین می دهند و به همین دلیل افراد بسیاری به سرعت به تهران آمدند تا بتوانند زمین و خانه بگیرند و درنتیجه این برخورد احساسی، جمعیت پایتخت در مدت کوتاهی چند برابر شد.

وی با انتقاد از اینکه چنین وعده های احساسی کل برنامه ها رابه هم می ریزد ادامه داد: در حالی که اگر این گونه اقدامات بر اساس برنامه ریزی انجام می شد، این تهاجم جمعیت به تهران صورت نمی گرفت که امروز جمعیت تهران دو میلیون نفری، به بیش از 14 میلیون نفر برسد و حال تامین امکانات زندگی و زیرساختی مثل آب، گاز و برق، مسکن، راه و جاده برای این تعداد جمعیت مسئولیتی بسیار دشوار و سنگین است.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با تاکید بر لزوم ارائه امکانات به روستاها برمبنای مطالعات و طرح های علمی، تصریح کرد: در حال حاضر هم باید قبل از هرگونه تغییری در بافت روستاها، مطالعات جغرافیایی و زمین شناسی انجام گیرد.

وی در پاسخ به چگونگی ایجاد اشتغال در روستاها و شهرهای کوچک عنوان کرد: برای این منظور ساماندهی مکان الزامی است و قبل از اجرای هر طرحی در یک منطقه باید استعداد آن مکان از نظر پتانسیل های موجود از نظر بازدهی طرح و وجود نیروی انسانی متخصص و مورد نیاز بررسی شود.

پودراتچی با اشاره به فراهم نبودن زیرساخت های اقتصادی در شهرهای کوچک گفت: در چنین شرایطی طبیعی است که مردم به شهرها مهاجرت و در شهرها سکونت کنند و اگر مردم در روستاها و شهرهای کوچک درآمد داشته باشند، به شهرهای بزرگ نمی روند.

وی خاطرنشان ساخت: امروز تهران بودجه کل کشور را می خورد و هرچند که این کلان شهر به عنوان پایتخت هزینه های بالایی دارد، اما در پخش سرمایه های اجتماعی عدالت باید برقرار باشد.