شاید کمتر کسی از مردم گمان می برد، این نماد مدرنیته تهران فروبریزد. این اتفاق امروز تلخ در حالی رخ داد که پیش از این کارشناسان درباره خطرات بالقوه این ساختمان قدیمی هشدار داده و در ساختمان‌های مشابه نیز بر لزوم به کارگیری تمهیدات و تجهیزات لازم برای اطفای حریق و تامین ایمنی آنها تاکید کرده بودند.
حال امروز که ساخت مال‌ها و مجتمع‌های تجاری بزرگ در سطح شهرها رو به گسترش است، سوال این است که استانداردهای لازم برای تامین ایمنی و اطفای حریق، تا چه اندازه در آنها مورد توجه قرار می‌گیرد؟
سقف‌های پلاسکو در اثر پدیده تخریب پیش‌رونده فروریخت
در همین رابطه رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران گفت: به هر جهت پلاسکو یک ساختمان قدیمی بود که دچار حریق شده و فروریخته است. درواقع وقتی دمای این ساختمان از یک حدی گذشته، عناصر سازه‌ای آن که در این ساختمان فلزی بوده، مقاومت خودشان را از دست داده‌اند و سقف های بالایی تخریب شده است.
حسن قربانخانی در گفت وگو با «صما» با بیان مطلب فوق افزود: سپس براساس یک پدیده‌ای مثل تخریب پیش رونده، بقیه سقف ها هم فروریخته است.
وی درخصوص اقدامات لازم برای جلوگیری از وقوع آتش سوزی در سایر ساختمان های تجاری تصریح کرد: برای جلوگیری از تکرار وقوع چنین حوادثی دو اقدام را می توان در خصوص ساختمان های تجاری دیگر انجام داد. اول اینکه در بخش تمهیدات آتش‌نشانی سعی کنیم تا ساختمان های خود را به تجهیزات جدیدی مجهز کنیم که این تجهیزات خود به صورت اتوماتیک و فعال عمل کنند و باعث شود تا اگر جایی دچار آتش‌سوزی شد، فورا اطفای حریق اتفاق بیفتد.
قربانخانی اضافه کرد: در بخش سازه‌ای هم به هر حال ساختمان های قدیمی نیاز به تقویت دارند و این اقدام دومی است که باید در این بخش انجام گیرد. اما مهمتر از ساختمان های قدیمی، ساختمان های جدید است که این ساختمان ها باید با دقت خیلی بیشتری و با حضور متخصصان ساخته شود تا در آینده نزدیک دچار چنین مشکلاتی نشویم.
مال‌ها نیازمند طراحی‌ها و تمهیدات خاص
این مقام مسئول همچنین در پاسخ به اینکه با توجه به روند رو به رشد مال سازی و ساخت پروژه‌های بزرگ تجاری در شهرها، چه الزاماتی باید در این ساخت و سازها رعایت شود گفت: اقدام اولیه آن است که برای جلوگیری از وقوع آتش‌سوزی، طراحی این ساختمان ها به لحاظ سازه‌ای باید حتما طراحی خاص داشته باشد و تمهیدات لازم در آنها دیده شود.
وی با اشاره به شیوه ساخت بناهای فلزی در دیگر کشورهای دنیا تاکید کرد: اقدامی که در زمینه احداث ساختمان‌های فلزی در همه جای دنیا صورت می گیرد این است که پوششی را روی عناصر سازه ای تعبیه می کنند و این باعث می شود تا مقاومت ساختمان در برابر حرارت و آتش سوزی بالا برود.
قربانخانی ادامه داد: علاوه بر این به مسئله اطفای حریق و جلوگیری از آتش سوزی در ساختمان ها توجه ویژه ای می شود و ایجاد پله های فرار، نصب آلارم های اخطار و ابزار و تجهیزات لازم برای اطفا ی حریق همه جزو تمهیداتی است که در این ساختمان ها در نظر گرفته می شود.
وی همچنین اضافه کرد: حتی در ساخت پروژه‌های بزرگ تجاری و مال ها، در بسیاری از جاهای دنیا یک سیستم آتش نشانی مختص همان ساختمان ایجاد می کنند تا به محض وقوع آتش سوزی در آن، این تجهیزات آتش نشانی فرصت را از دست نداده و شروع به اطفای حریق بکند، تا عوامل آتش نشانی آن شهر یا منطقه بتوانند در آن محل حضور پیدا کنند.
رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران راهکارهای فوق را از جمله مواردی دانست که باید در ساختما ن های جدید لحاظ کنیم تا در آینده دچار مشکل نشویم.
وی در عین حال در پاسخ به اینکه در حال حاضر چه تمهیداتی برای جلوگیری از وقوع آتش سوزی در ساختمان های تجاری به کار گرفته می شود، عنوان کرد: برای این منظور تمهیداتی در نظر گرفته شده و کنترل های مربوط به مباحث آتش نشانی در ساختمان ها از طریق شهرداری اعمال می شود تا حداقل ها در این بخش رعایت شود.
قربانخانی در پایان سخنان خود درباره برنامه‌های سازمان نظام مهندسی در این حوزه گفت: اخیرا سازمان نظام مهندسی تفاهم نامه‌ای را با سازمان آتش‌نشانی امضا کرده که براساس آن مهندسان عضو نظام مهندسی به عنوان بازوهای اجرایی بخش آتش‌نشانی چه در بخش طراحی و چه در بخش ساخت حضور پیدا کنند تا موضوعات مربوط به آتش نشانی با دقت بیشتری اجرایی شود.
پلاسکو از حداقل تجهیزات هم برخوردار نبود
علاوه بر این مدیر کل معماری و ساختمان معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران نیز درخصوص دلایل وقوع این حادثه گفت: برای اظهارنظر قطعی در این زمینه ابتدا باید نظر کارشناسان سازمان آتش نشانی اعلام شود و هنوز سازمان آتش نشانی به طور واضح در این باره اظهار نکرده است.
سهیلا صادق زاده در گفت و گو با ابراز تاسف بسیار از فروریزش ساختمان پلاسکو و مصدوم شدن تعدادی از شهروندان در این حادثه افزود: پلاسکو یک ساختمان قدیمی با عمر بالای 50 ساله بود و متاسفانه در این دست از ساختمان ها سازمان آتش نشانی باید به دنبال هیئت مدیره راه بیفتد و برای آنها توجیه کند.
وی در ادامه تصریح کرد: اگر این ساختمان به حداقل هایی مثل یک سیستم روکار خودکار مجهز بود، شاید این اتفاق نمی افتاد.
پلاسکو نماد مدرنیته ایرانی
گفتنی است؛ ساختمان پلاسکو به عنوان اولین بنای بلند تجاری در 16 طبقه با اسکلت فلزی، آسانسور و تاسیسات تهویه مطبوع طی سال‌های 1329 تا 1341 خورشیدی توسط مهندسان اسرائیلی در مرکز تهران، چهارراه اسلامبول طراحی و ساخته شد.
ساختمان آلومینیوم، سومین بنای بلند تجاری در تهران در 12 طبقه با نمای منحصر به فرد، آلومینیوم و شیشه در خیابان شاه (جمهوری) بنا شد که دارای دو آسانسور نیز بود. ظهور این بناها، با فروشگاه‌ها و رستوران‌های پرزرق و برق، آغاز دورانی جدید در مدرنیته ایرانی و پایانی بر خرده‌فروشی و توزیع در کشور بود. پلاسکو یک نماد بود، نماد آغاز دوران زرق و برق. نماد دوران تجمل و گذار از دوران سنت به مدرنیته، عبور از حجره‌ها و دالان‌های تاریک به فروشگاه‌ها و پاساژهای رنگارنگ.