البته اگرچه وقتی بحث پایداری مطرح می‌شود، بیشتر بر روی موضوع کاهش مصرف انرژی تمرکز می‌شود، اما درواقع انرژی تنها بخشی از پایداری را تشکیل می دهد و مسئله پایداری فراتر از این موضوع است. به طوری که کارشناسان، اصل پایداری را در خلاقیت، داشتن اخلاق حرفه‌ای و مسئولیت ‌پذیری در همه بخش ها تعریف می کنند.

بر همین اساس، امروزه با توجه به بحران انرژی و پایان ‌پذیر بودن منابع انرژی ‌‌های تجدید ناپذیر و همچنین افزایش آلودگی محیط زیست درپی استفاده بی‌رویه از انرژی‌های فسیلی، بحث احداث ساختمان های پایدار به لحاظ اینکه 40 درصد از انرژی مصرفی مربوط به بخش ساختمان است، اهمیت خود را آشکار می کند.

نقش معماران در تحقق معماری پایدار

بنابراین اکنون هدفی که از سوی متخصصان و دست اندرکاران عرصه ساختمان سازی با جدیت دنبال می شود، احداث ساختمان های پایدار و یا اجرای معماری پایدار است که در عین کاهش مصرف انرژی در ساختمان ها، توجه شایانی به حفظ محیط ‌زیست داشته باشد؛ هدفی که مجتمع رسانه ای ساختمان نیز با راه اندازی کمپین «ساختمان پایدار، محیط زیست پایدار» آن را دنبال می کند.

بنا برگزارش، ارتقای کیفیت ساختمان و استفاده از تجهیزات مدافع محیط ‌زیست، از وجوه قابل ‌توجه در بحث معماری پایدار است و در این بین تحقق معماری پایدار به عنوان موضوعی مطرح است که معماران نقش اساسی در این مسیر دارند.

لذا به عقیده صاحب نظران، اگر معماران نقش خود را به ‌درستی ایفا و طرح ها را آگاهانه انتخاب و طراحی کنند، به یقین متخصصان باقی علوم هم پیرو آنها در جایگاهی فعالیت خواهند کرد که با ایجاد کمترین مشکلات برای محیط‌زیست، بتوانند نیازهای مردم و جامعه را برطرف کنند. درواقع اگر طرحی براساس اصول طراحی معماری پایدار ارائه شود، نیاز کمتری به استفاده از انرژی‌های فسیلی خواهیم داشت.

الزام به تفکر و عملکرد بین‌رشته‌ای

اما نباید فراموش کرد همانطور که بحث پایداری صرفا به حوزه انرژی محدود نمی شود، در بحث معماری هم خلاصه نمی‌شود و درواقع امروزه حوزه‌های دیگر نیز به‌ شدت و به صورت تنگاتنگ با هم‌دیگر ارتباط پیدا کرده‌اند. به نحوی که متخصصان بر تفکر و عملکرد بین‌رشته‌ای تاکید می کنند و می گویند: «با توجه به اینکه مهندسان تاسیسات، برق و مکانیک در حوزه مصرف انرژی و تاسیسات ایفای نقش می کنند و مهندسان عمران در طراحی سازه‌ها تاثیر می‌گذارند، بنابراین دیدگاه جامعی باید وجود داشته باشد که همه این رشته ها در کنار هم‌دیگر دیده شوند.»

در حال حاضر، یکی از موضوعات مهم در زمینه ارتباط معماری با مصرف انرژی این است که پوسته‌های خارجی ساختمان‌ها به عنوان بیشترین منابع اتلاف انرژی در کشور هستند. با این اوصاف مسلما در حوزه مصرف انرژی نمی‌توانیم معماری را منفک از بقیه بخش‌ها بدانیم و باید یک نگاه بین‌رشته‌ای و جامع به این موضوعات داشته باشیم تا مهندسان تاسیسات، سازه و معماری در کنار هم پیشبرد و اجرای پروژه های ساختمانی را انجام دهند.

به این ترتیب با توجه به اینکه جهت‌گیری تاثیر جدی و عمده ای در مصرف انرژی ساختمان‌ها دارد، دقت عمل در حوزه معماری در جهت‌گیری ساختمان‌ها و توجه به سیستم نورگیری، سایبان‌های موجود، پوسته‌های خارجی و مصالح مصرفی لازم است و همه اینها اگر در کنار بقیه رشته‌ها قرار گیرد و هم‌افزایی در این حوزه اتفاق بیفتد، می‌توان آینده بهتری در حوزه پایداری صنعت ساختمان متصور بود.

در همین راستا به باور صاحب نظران در کشورهایی که پروژه‌های موفق در حوزه پایداری در صنعت ساختمان اجرا شده است، جزو پروژه‌هایی هستند که در ابتدای اجرای آنها، عوامل دخیل جلساتی تحت عنوان جلسات «تسهیم ‌دانش» برگزار می‌کنند و فارغ از نگاه‌های رشته‌ای، دانش خود را با هم به اشتراک می گذارند.

زیرساخت های احداث ساختمان پایدار

علاوه بر این، فراهم کردن بسترهای فرهنگی، قانونی و اقتصادی برای این منظور، از دیگر الزاماتی است که کارشناسان به آن اشاره می کنند تا درنهایت بتوان وظیفه احداث ساختمان های پایدار را به مهندسان واگذار کرد.

به باور آنها در بخش فرهنگی علاوه بر لزوم آموزش مهندسان، ورود اقشار مختلف بهره‌برداران و سازندگان و سرمایه‌گذاران مسکن هم به این حوزه لازم است.

در بخش قانونی نیز اجرای کامل مبحث 19 مقررات ملی ساختمان و تکمیل آیین نامه اجرایی قانون اصلاح الگوی مصرف لازم است. ضمن اینکه در شهرداری ها و مراجع صدور پروانه، باید امکان اخذ مجوز برای احداث یک ساختمان پایدار وجود داشته باشد و اگر یک مهندس در طراحی خود معیارهای پایداری را لحاظ می کند، باید زمینه لازم برای پذیرش طرح های وی توسط مرجع صدور پروانه فراهم شود.

همچنین بستر اقتصادی نیز باید فراهم شود. اما در حال حاضر این بستر به دلیل نبود توجیه اقتصادی وجود ندارد؛ چون اولا سازنده لزوما بهره بردار نیست و از طرف دیگر به دلیل عدم اجرای عام شناسنامه فنی ملکی ساختمان در کل کشور، بهره برداران تمایزی برای ساختمان هایی که معیارهای ساختمان پایدار در آنها رعایت شده، قائل نبوده و درنتیجه حاضر به صرف هزینه بیشتری هم به ازای بهره برداری از آنها هم نیستند.

در هر حال تحقق معماری پایدار به یک نگاه جامع و کامل نیاز دارد و برای رسیدن به اهداف پایداری در صنعت ساختمان نباید به دنبال دید چند بعدی و مطالبات تک ‌وجهی باشیم.