يکي از مهمترين عوامل افزايش مصرف انرژي در مجتمع های مسکونی ، تجاری ، سازمانها، ادارات و صنايع مختلف، عدم وجود مديريت بر مصرف انرژي است. سیستم مدیریت انرژی ایزو 50001 ساختاریست که در یک سازمان استقرار می یابد و با طرح ریزی و سیاستگذاری اهداف انرژی در سازمان و تدوین روش های اجرایی، پایش و ممیزی مصرف انرژی سازمان، امکان مدیریت و کنترل مستمر مصرف انرژی و مدیریت اجرای راهکارهای کاهش مصرف انرژی را فراهم می سازد. در سازمانی که سیستم مدیریت انرژی ISO 50001:2011 استقرار یافته است، بوسيله بهبود فرآيندهای انرژی بر، تغييرات ساده اجرايي و نگهداري، پایش مصرف انرژی، استفاده از فناوري‌هاي با راندمان انرژي بالا و... امکان مدیریت بر منابع انرژی فراهم می آید و اقدامات و استراتژيهاي کاري روزمره سازمان، در چارچوب چرخه بهبود مستمر (Plan-Do-Check-Act) بوجود می آید.
در تاریخ 15 ژوئن سال 2011 میلادی، انتشار استاندارد بین المللی ISO 50001:2011 برای سیستم های مدیریت انرژی انجام پذیرفت و انتظار می رود که این استاندارد اثری مثبت بر روی بیش از 60 درصد مصرف انرژی در سطح جهان داشته باشد. ایزو 50001 به بخش های عمومی و خصوصی دارای مدیریت راهبردی کمک خواهد کرد تا راندمان انرژی خود را افزایش داده، هزینه ها را کاسته و عملکرد انرژی را بهبود بخشند. سيستم مديريت انرژی ISO 50001:2011 ، يک فرهنگ بهبود مستمر براي حفظ منابع انرژي ايجاد مي نمايد و سازمان را در موقعيتي قرار مي دهد که عملکرد انرژي بهتر و صرفه جويي بيشتري را محقق سازد.
هدف از استقرار سیستم مدیریت انرژي :
• افزایش کارآیی مصرف انرژی در فرآیندهای سازمان
• ایجاد فرهنگ اصلاح الگوی مصرف برای استفاده صحیح از انرژی
• تدوین/بررسی سیاستهاي کلان مجموعه در زمینه مدیریت انرژي
• طراحی/بررسی تشکیلات سازمانی، منابع انسانی و مالی مورد نیاز براي مدیریت انرژي
• تهیه برنامه آگاه سازي و آموزش پرسنل در زمینه انرژي
• ایجاد پایگاه داده هاي انرژي
• ایجاد سیستم پایش و گزارش دهی دوره اي
• تهیه چک لیستها و تدوین برنامه ممیزي انرژي دوره اي
• شناسایی و امکان سنجی فنی و اقتصادي فرصتهاي صرفه جویی انرژي
• اولویت بندي و اجراي پروژه هاي صرفه جویی انرژي
• ایجاد سیستم کنترل و بازبینی سالانه
• پایین آوردن هزینه هاي انرژي بدون کاهش سطح کیفیت مصرف
• آزادسازي منابع مالی و صرف آن در توسعه سایر بخش ها
• به حداقل رساندن آسیبهاي زیست محیطی
• سازگاری با استاندارد ایزو 14001
مهمترین فعالیتها جهت طراحی و پیاده سازي سیستم جامع مدیریت انرژي ISO 50001:2011 شامل 14 مرحله به شرح ذیل می-باشد: :
1) فعالیتهاي مرتبط با مدیریت ارشد
2) کنترل مدارك و سوابق
3) شناسایی و بازنگري جنبه هاي انرژي
4) مدیریت منابع و زیر ساختها
5) ارزیابی انطباق با سیستم
6) نگهداري و تعمیرات تجهیزات و ماشین آلات
7) ارزیابی پیمانکار / مشاور و تأمین کنندگان انرژي
8) ارتباطات
9) کنترل عملیات
10) پایش و اندازه گیري
11) اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه
12) تجزیه و تحلیل اطلاعات و داده ها
13) ممیزي داخلی
14) بازنگري مدیریتی
مراحل استقرار سیستم مدیریت انرژی :
به طور کلی فرآیند استقرار سیستم مدیریت انرژی در یک سازمان طی پنج مرحله انجام خواهد گرفت که در شکل زیر به طور خلاصه ارائه شده است. همچنین در ادامه فعالیت های هر مرحله به تفکیک اشاره شده است.
1- ارزیابی اولیه و شناسایی وضع موجود سیستم مدیریت انرژی
• ارزيابي اوليه براساس استاندارد ISO 50001:2011 و ارائه گزارش به مديريت
• برنامه ريزي اجرای پروژه با توجه به نتايج حاصله از ارزيابي
• بررسي فعاليت هاي انرژی
2- آموزش کارکنان در موضوع سیستم مدیریت انرژی
• آشنایی با مفاهیم مدیریت انرژی
• مبانی و الزامات استاندارد ISO 50001:2011
• شناسایی، ارزیابی و طبقه بندی جنبه های انرژی – بازنگری و ممیزی انرژی
• ممیزی داخلی سیستم مدیریت انرژی
3- طرح ریزی و مستندسازی سیستم مدیریت انرژی
• مشاوره در تعيين اعضای کمیته راهبردی انرژي و جايگاه مدير انرژي در نمودار سازمانی موجود
• مشاوره در تدوين خط مشی انرژي، اهداف کلان و خرد و برنامه های سیستم مدیریت انرژی
• مشاوره در شناسايي الزامات قانونی و سایر الزامات و نظارت بر تطابق سیستم فعلی با قوانین انرژی
• مشاوره در شناسایی و ارزیابی جنبه های انرژی
• مشاوره در تدوين وظايف، مسئوليت ها و اختيارات در حيطه فعاليتهاي انرژی
• مشاوره در تهیه دستورالعمل های کاری و دستورالعمل کنترل عملیات انرژي
• تدوين شاخص هاي عملکرد انرژي مبتني بر سيستم مديريت انرژي
• تهیه خط مبنای انرژی سازمان مبتنی بر داده های موجود
• بررسي مصرف حامل هاي انرژي در سازمان مبتنی بر داده های موجود و تهیه پروفیل انرژی سازمان
• ارزيابي مقايسه‌اي شاخص های عملکرد انرژی
• مشاوره در اصلاح، طرح ریزی یا تدوین روش اجرایی برای شناسایی و ارزیابی جنبه های انرژی، پایش و اندازه گیری، کنترل تجهیزات اندازه گیری، تعمیرات و نگهداری، خرید و انبارش
• مشاوره در اصلاح، طرح ریزی یا تدوین روش اجرایی برای ارتباطات درون سازماني و برون سازماني، پيگيري الزامات قانوني و درون سازماني مرتبط با موضوع انرژي
• مشاوره در اصلاح، طرح ریزی یا تدوین روش اجرایی برای کنترل مستندات و کنترل سوابق
• مشاوره در اصلاح، طرح ریزی یا تدوین روش اجرایی برای ممیزی داخلی، عدم انطباق، اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه
• مشاوره در اصلاح، طرح ریزی یا تدوین روش اجرایی برای بازنگری مدیریت
• مشاوره در اصلاح، طرح ریزی یا تدوین روش اجرایی برای آموزش
• مشاوره در تهیه فرمهای مورد نیاز
• مشاوره در تهیه نظامنامه انرژي
4- استقرار مستندات تدوین شده سيستم مديريت انرژی
• اعلام به موسسه گواهی دهنده جهت ارزیابی
• اجرای آزمایشی سیستم
• رفع اشکلات احتمالی سیستم
• اجرای رسمی سیستم
• ارزیابی توسط موسسه گواهی دهنده
5- نظارت بر اجرای مستندات، مميزي داخلي و بازنگري مديريت
• همراهی موسسه گواهی دهنده در اجرای ممیزی خارجی
• رفع عدم انطباق ها و انجام اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه منتج از مميزی خارجی
• شرکت در جلسه اعطای گواهينامه سيستم مديريت انرژی بعنوان خاتمه قرارداد.