در این گزارش خبرنگار ما به ارائه دیدگاه مسئولان تشکل های ساختمانی درباره تاثیرات لغو تحریم ها بر بخش های اقتصادی از جمله بازار مسکن و ساخت وساز و همچنین صادرات خدمات فنی و مهندسی پرداخته که مشروح آن به شرح ذیل است:

هرمزد رامینه، رئیس جامعه مهندسان مشاور ایران:

تاثیر اول لغو تحریم ها این است که جو روانی مثبتی در کشور ایجاد و همچنین از نظر تبادل اطلاعات و ارتباط با دنیای خارج، امکانات خوبی برای ما فراهم شده است. طی چند ماه گذشته هیئت‌های خارجی زیادی به ایران آمدند و در جامعه مهندسان مشاور هم جلساتی با آنها برگزار و تفاهم‌نامه فیمابین امضا شد تا پس از لغو تحریم‌ها فعالیت‌های خود را به طور جدی و رسمی در ایران شروع کنند. پس از اعلام لغو تحریم ها هم از انجمن مهندسان مشاور و مهندسی کره جنوبی تبریک صمیمانه دریافت کردیم و این نامه نشانه شروع همکاری و سرمایه‌گذاری از سوی آنها در ایران است. همین موضوع بابی را باز می‌کند که شرکت‌های مهندسان مشاور ایرانی، چه برای کار در داخل و چه خارج از ایران و در کشورهای همسایه روابط نزدیکتری را با شرکت‌های قدرتمند جهانی داشته باشند.

البته وقوع اتفاقات به شکل مورد انتظار ما، زمانبر است ولی مسلما در جهت مسیر مثبت حرکت می‌کنیم و امیدوارانه چشم به اهداف پیش رو دوخته‌ایم. امیدواریم که رونق فعالیت‌های عمرانی را نه فقط در بازار مسکن، بلکه در حوزه ترابری، ریل، جاده‌ها، بنادر، فرودگاه و از همه مهم‌تر جلب توریست را که با مسائل عمده‌ای در بخش زیرساخت‌های جذب گردشگر نظیر ساخت هتل و اماکن رفاهی مواجهیم، شاهد باشیم و با این تفاهمات زمینه برای گسترش فعالیت‌ها فراهم شود.

همچنین به عقیده من، چون با اجرای برجام زمینه همکاری شرکت‌های ما با شرکت‌های خارجی فراهم می‌شود، عاملی برای توسعه صادرات و صادرات خدمات فنی و مهندسی خواهد بود. تبادل ارز و صادرات باعث می‌شود که قیمت‌ تولیدات و خدمات ما مناسب‌تر شود و رقابت خود را در بازارهای جهانی جدی‌تر کنیم.

محمدرضا انصاری، رییس انجمن صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی:

به طور کلی با لغو تحریم‌ها، به تدریج تحول خوبی در وضعیت اقتصادی کشور اتفاق می‌افتد، البته تاثیر آن کوتاه‌مدت نخواهد بود و باید انتظار داشت که این موضوع ظرف 10 تا 15 سال آینده اتفاق بیفتد. همچنین اجرای برجام روی بازار مسکن هم تاثیر تدریجی خواهد داشت؛ چراکه اکنون بازار مسکن متورم است و در شهرهای کشور به ویژه تهران و شهرهایی که در آنها قیمت مسکن گران است، مسکن بسیار بیشتر از تقاضا عرضه شده است. در سال‌های گذشته، به دلیل حبس تولید و رکود در تولید، سرمایه‌ها بیشتر متوجه ملک و مسکن شده و تورمی در عرضه مسکن ایجاد افتاده که درنتیجه با وجود تمهیدات درنظر گرفته شده برای خروج بازار مسکن از رکود، ولی انتظار نمی‌رود که بتواند تغییر جهشی در بخش مسکن ایجاد کند، ولی تغییر آرام اتفاق خواهد افتاد. تغییر در تاسیسات شهری و ساختمان‌های شهری غیرمسکونی و تجاری که به نظر من تغییر در ساختمان‌های اداری و هتل‌ها سریعتر اتفاق می افتد. همچنین معتقدم که صادرات خدمات فنی و مهندسی به شدت افزایش پیدا خواهد کرد و در این بخش به شدت شاهد جهش در سال‌های آینده خواهیم بود.

محمد صدر هاشمی‌نژاد، از بزرگ‌ترین پیمانکاران راهساز و سدساز کشور:

لغو تحریم‌ها، دیر یا زود بر همه بخش‌های مختلف کشور ازجمله بخش مسکن و ساختمان تاثیرگذار خواهد بود. علی‌القاعده اگر قرار باشد که ما با لغو تحریم‌ها به وضعیت یک جامعه عادی و نرمال برگردیم، همه موارد در جامعه ما باید به طور تدریجی تنظیم شود. اما در سال های گذشته، وضعیت بازار مسکن، وضعیت غیرمتوازنی بوده است. یعنی گاهی دچار نوسانات وحشتناکی شده و چندین سال هم است که در رکود به سر می‌برد. این وضعیت باید متعادل شود و برای رسیدن به تعادل، باید فعل و انفعالاتی در بازار مسکن انجام شود. حال اینکه این فعل و انفعالات چه زمانی انجام شود، تعیین زمان برای آن خیلی ساده نیست.

نکته اساسی این است که نه تنها اقتصاد کشور ما بلکه وقتی اقتصاد کشورهای پیشرفته صنعتی، دچار رکود می‌شود، مادامی که بازار مسکن رونق نگیرد و از رکود خارج نشود، بعید است که اقتصاد آن کشور بتواند از رکود خارج شود. بنابراین لازمه خروج از رکود این، رونق بازار مسکن است. حال اگر تعبیر برخی افراد از رونق مسکن، بالا رفتن و جهش قیمت‌هاست، اشتباه است و رونق به معنای افزایش خرید و فروش مسکن باید حتما اتفاق بیفتد.

اکبر معتضدی، رئیس انجمن تولیدکنندگان مواد شیمیایی صنعت ساختمان:

در حال حاضر قضاوت برای اثرات اجرای برجام زودهنگام است، ولی حداقل با توجه به اینکه ثباتی ایجاد می‌شود، این خود می‌تواند انگیزه‌ای از لحاظ روحی و روانی برای خارجی‌ها باشد و تحرکی به بازار مخصوصا بازار مسکن بدهد. ولی در مورد بقیه بخش ها تا زمانی که پول به کشور وارد نشود و نفت به فروش نرسد، تا بعد از عید نمی‌توان هیچ انتظاری داشت. البته اگر هم پولی هم وارد کشور شود به عنوان هزینه‌های جاری دولت مثل پرداخت حقوق، یارانه ها و... استفاده خواهد شد. ولی امیدواریم که اثرات مثبتی داشته باشد و سرمایه‌گذاران خارجی، اطمینان خاطری از جهت ثبات قیمت ارز پیدا کنند و این موضوع روحی به بازار بدهد، اما این تحرک شدید نخواهد بود.

همچنین اگر بانک‌ها حمایت‌های خود را از صادرات خدمات فنی و مهندسی انجام دهند، 100 درصد تحرکی در این حوزه رخ می دهد. ولی تحقق آن برمی‌گردد به اینکه دولت چه حمایتی از صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی انجام دهد.

حسن محتشم، رییس انجمن انبوه‌سازان مسکن استان تهران:

اجرای برجام قطعا نقش بسزا و تعیین‌کننده‌ای بر اقتصاد کشور خواهد داشت، چراکه با اجرای برجام و لغو تحریم‌ها، پول‌های بلوکه شده ایران آزاد و زمینه ورود سرمایه‌گذاران خارجی به ایران فراهم می‌شود. همچنین کالاهای تحریم شده دیگر از طریق واسطه به درست مردم نمی‌رسد و مستقیما خریداری می کنند. از طرفی اعتبار بین‌المللی که ناشی از لغو تحریم‌ها به وجود می‌آید، باعث می‌شود که اقتصاد کلان ما تحت تاثیر این قضیه رونق بگیرد. فعالیت در همه زمینه‌ها در مملکت بیشتر می شود و به طبع آن، بخش مسکن بعنوان بخش مولد و پیشران که نقش عمده‌ای در اقتصاد کلان و اقتصاد کشور دارد و صنایع داخلی عموما وابسته به بخش ساختمان هستند، تحت تاثیر آن فعال می‌شود و اشتغال‌زایی را به دنبال دارد. درنهایت مسکن از این حالت خارج می‌شود و چه در بخش افراد حرفه‌ای و چه در بخش تقاضا با رشد مواجه خواهد بود. با رونق اقتصاد کلان کشور، سطح درآمد ملی مردم بالا می‌رود و افزایش درآمد موجب ایجاد قدرت خرید می‌شود. البته در بخش مسکن شاید قدرت خرید به سرعت افزایش نیابد ولی رونق ساخت و ساز خود باعث می‌شود که در بخش تقاضا هم تحرک چشمگیری را شاهد باشیم.

علاوه بر این صادرات خدمات فنی و مهندسی هم قطعا افزایش می‌یابد. چون تحریم‌ها مراودات سیاسی ما با بسیاری از کشورها را محدود کرده بود اما با لغو تحریم‌ها شرایطی فراهم می‌شود که ارتباط ما با دنیا و همه کشورها فراهم شود. حتی اگر هم خدمات فنی و مهندسی ما در بخش ساخت، به کشورهای اروپایی و پیشرفته صادر نشود، ولی دانش مهندسان و مهندسانی که می‌توانند در کشورهای دیگر جذب کار شوند، به ارتقای صدور خدمات فنی و مهندسی کمک می‌کند.

حسین طوسی، رئيس انجمن صنايع پروفيل UPVC در و پنجره ايران

لغو تحریم‌ها و اجرای برجام مسئله‌ای نیست که در کوتاه مدت در رفع رکود ساختمان و ساخت و ساز تاثیرگذار باشد. قطعا خروج از رکودی که در حال حاضر صنعت ساختمان و مسکن درگیر آن است، حداقل یک یا دو سال دیگر طول خواهد کشید. هرچند اجرای برجام و لغو تحریم‌ها حداقل به لحاظ رفع دغدغه‌های سرمایه‌گذاران، می‌تواند تاثیر نسبتا مثبتی داشته باشد، اما مسئله اصلی یعنی کمبود نقدینگی و منابع مالی به این زودی برطرف نمی‌شود.

همچنین اگرچه برای صادرات خدمات فنی و مهندسی به سایر کشورها به ویژه کشورهای همسایه، توانایی و استعداد زیادی در کشور داریم، منتهی صادرات خدمات فنی و مهندسی ساختار خاصی می‌خواهد و قطعا باید به صورت سازماندهی شده و کلان و در چارچوب قراردادهای دولت و همکاری سایر تشکلها انجام بگیرد و اگر به این صورت انجام شود در صنایع وابسته به ساختمان هم در بخش صادرات تاثیر مثبتی خواهد داشت. صادرات خدمات فنی و مهندسی به تمهیدات و برنامه‌ریزی‌های خاصی نیاز دارد که دولت باید با همکاری تشکل‌های بخش خصوصی در این زمینه برنامه‌ریزی کند و در این چارچوب، راه هموار خواهد شد تا صادرات خدمات فنی و مهندسی سرعت بیشتری بگیرد.

حمیدرضا سیفی، رییس انجمن پیمانکاران و شرکت‌های ساختمانی و تاسیساتی و تجهیزاتی استان تهران:

هرچند که اجرای برجام تحول خاصی در اقتصاد کشور ایجاد نمی‌کند، اما اثر روانی مثبت 10 درصدی دارد که آن هم به زودی فروکش می‌کند. چراکه مشکل مملکت ما پول نیست و فرآیندهای کسب و کار است. فرآیندهای کسب و کار شامل چندین فاکتور غیراقتصادی است و از همین رو تا زمانی که این فرآیندها را درست و زمانبندی نکنیم، هیچ اتفاقی در اقتصاد کشور نمی‌افتد. ایران رتبه 118 در دنیا را دارد و به این معناست که فضای کسب و کار آن قفل است و این فضا طبق شاخص‌های موجود نیاز به اصلاح دارد و تا این اتفاق نیفتد، بخش مسکن هم رونق نمی گیرد.

مسئله اینجاست که سازمان‌های ما به اشرافیت و بروکراسی رسیده‌اند و تا زمانی که دولت سازمان‌های خود را از بروکراسی و اشرافیت خارج نکند و به مرحله بلوغ و تکامل برنگرداند، تحولی در فضای بهبود کسب و کار اتفاق نمی‌افتد. برای مثال ترخیص کالا و یا ثبت یک شرکت در کشور ما چندین ماه طول می‌کشد در حالی که بیشتر از چند روز زمانبر نیست و این قبیل مسائل ارتباطی به داشتن پول و اجرای برجام ندارد. در دولت قبلی مگر کم پول تزریق این کشور شد، اما نه تنها به درد نخورد، بلکه مشکل‌ساز هم ‌شد. تزریق پول زیاد به جامعه، مثل بدنی است که ظرفیت خون بیش از چهار لیتر را ندارد و با تزریق خون کمی بیشتر از این میزان فرد می میرد. لذا تکیه صرف بر برجام، بهانه‌ای برای دولت‌ها و شعار است.

در صادرات خدمات فنی و مهندسی هم وضعیت به همین ترتیب است و در کل باید ظرفیت و بستر جذب سرمایه در کشور ایجاد شود تا پول به درد بخورد.

محمدرضا یاسایی، رییس کانون انجمن‌های صنفی مهندسی ساختمان تهران:

با اجرای برجام، تا دو سه ماه آینده اتفاق خاصی در بازار مسکن نمی‌افتد، تا اینکه مردم قیمت دلار و ارز را بسنجند و سپس شاید در بازار مسکن ورود کنند. حتی به نظر می‌رسد بازار مسکن که طی یک ماه قبل به واسطه ارائه وام های 60 و 80 میلیون تومانی تکان خورده بود، حالا با اعلام لغو تحریم‌ها بیشتر در لاک رکود خود فرو رفته و این حرکت کوچک هم متوقف شده است.

از طرفی تا زمانی که خرید و فروش صورت نگیرد، سازندگان اقدام به ساخت مسکن نمی‌کنند و ابتدا باید خرید و فروش مسکن رونق بگیرد تا شاهد رونق ساخت و سازها باشیم. در حوزه صادرات خدمات فنی و مهندسی هم باید دید که با لغو تحریم‌ها، استقبال کشورهای دیگر از تعامل با ایران چگونه خواهد بود و به نظر می‌رسد که این بخش رونق بگیرد.