·         برای نصب آسانسور دیگر نیازی به موتورخانه نیست حذف موتورخانه آسانسور

·         گیربکس از مجموعه ی سیستم محرک آسانسور حذف شد (حذف گیربکس آسانسور) سیم بگسل دیگر در آسانسور استفاده نمی شود  )حذف سیم بگسل آسانسور(

نوآوری ها و تغییرات پی در پی در صنعت آسانسور برج ها و مجتمع های مسکونی و تجاری و اداری جهان همچنان ادامه دارد. در ادامه به بررسی چند نمونه از نوآوری ها در صنعت آُسانسور می پردازیم.

Machine Room Less – (MRL) Elevator

بیش از یک دهه از عرضه آسانسوری جدید و جالب توسط یکی از بزرگترین تولید کنندگان آسانسور جهان می گذرد. این آسانسور جایگزین مناسبی بود برای آسانسورهای قدیمی و سنتی، این آسانسورهای تازه وارد آنقدر جالب و جذاب بود که در همان اوایل حضور، به آن "ارابه موسیقی" نام نهادند. این آسانسور به نام Machine Room Less یا اختصاری MRLنامیده شد.

با ظهور این آسانسور رقابت شدیدی بین شرکتهای بزرگ آسانسوری جهان بوجود آمد، و هر از چند گاهی نوآوری جدیدی وارد بازار آسانسور می شود.

آسانسور بدون موتورخانه (Machine Room Less) یا همان (ام – آر – ال) از موتوری بسیار کوچک اما قدرتمند استفاده می کند و بجای اینکه مانند موتورگیربکس های قدیم و سنتی با یک شاسی فولادی سنگین پر حجم در موتورخانه آسانسور بر روی دال بتونی سقف چاه قرار بگیرد، این موتور کم حجم و کوچک و سبک آسانسور MRL به داخل چاه آسانسور منتقل شده و با یک شاسی مختصر در بالاترین نقطه چاه بر روی ریلهای آسانسور مستقر می شود و حداقل فضای ممکنه را اشغال می کند، در حالیکه آسانسورهای سنتی معمولا یک اطاق ده الی دوازده متری، برای نصب موتورگیربکس و تابلو و گاورنر لازم داشت.

برای اینکه محل استقرار موتورگیربکس آماده شود، در این اطاق 3 4X باید در امتداد و بر روی چاه آسانسور سکویی به ارتفاع 70 الی 90 سانتیمتر ساخته می شد و بر فراز این سکو، پس از کفراژبندی و قالب گذاری به ارتفاع بیست سانتیمتر بتون ریخته می شد، تا شرایط استقرار موتورگیربکس فراهم شود.

این آسانسور های جدید مزایای بیشماری دارد که به مهمترین آنها اشاره می شود:

·         عدم نیاز به موتورخانه

·         فرایند نصب سریع آسانسور

·         سازگاری با محیط زیست

·         کم حجم بودن قطعات و لوازم

·         کاهش هزینه های ساخت و ساز ساختمان

·         انجام سرویس راحت

·         سترسی آسان نصاب به همه تجهیزات به دلیل در دسترس بودن همه در داخل چاه آسانسور.

·         )در صورتیکه در آسانسورهای قدیمی، نصاب باید به طور مداوم بین چاه آسانسور و موتورخانه در تردد باشد، و امان از ساختمانهایی که دسترسی به موتورخانه مثل گذشتن از هفت خوان رستم بود و هست. تصور کنید برای تنظیم لول کابین، اگر نصاب دست تنها باشد، چند بار این مسیر پر پیچ و خم را طی کند، البته این فقط یک نمونه از مشکلات آسانسورهای کششی می باشد(

·         حذف سیستم ترمز لنتی که عملا در بهبود حفظ محیط زیست موثر است.

·         کاهش هزینه تعویض پی درپی لنت ترمز آسانسور هم یکی دیگر از مزایای آسانسورهای جدید می باشد.

در آسانسور (MRL) به دلیل انتقال سیستم محرک آسانسور بر روی ریلها، از ریلهای قوی تری استفاده می شود. یکنوع جدید آسانسور (MRL) توسط شرکت آسانسور و پله برقی اوتیس به بازار عرضه شده با نام: (Gen2) که به جای استفاده از کابلهای سنتی(سیم بکسل) از تسمه های فولادی 3 میلیمتری با پوشش پلی اورتان بهره می برد، که این تسمه ها به مراتب قوی تر از سیم بکسل می باشد.

ضمن اینکه با وجود تسمه های فولادی پلی اورتان دیگر نیازی به روغنکاری های مداوم نمی باشد، و این موضوع جدای از صرفه اقتصادی، کمک بزرگی به سلامت و حفظ محیط زیست می کند.

این محصول هم جرئی از همان پروژه بسته سبز می باشد. با توجه به تکنولوژی این آسانسور، ضمن حرکت بسیار نرم و بی صدا، مصرف انرژی را نیز بسیار کاهش داده که در این وانفسای گرانی برق این پدیده بسیار مورد توجه قرار کرفته است.

همچنین با حذف موتورخانه آسانسور در بالای چاه آسانسور، دست مهندسان و معماران طراح ساختمان را در عرضه نقشه های مناسب ، و بدون موتورخانه مزاحم (به دلیل اینکه برآمدگی اطاق یا همان موتورخانه در بالای سقف آخرین توقف همیشه در طراحی ها این اطاق مشکل ساز بود.) باز گذاشته و دیگر نیازی نیست برای گم کردن این اطاقک در راس ساختمان چاره اندیشی کنند.

این آسانسور نسبت به آسانسور هیدرولیک هم مزایای قابل توجهی دارد، در آسانسورهای هیدرولیک برای استقرار سیستم محرک آن (Power Unit) نیاز به اطاقکی دارد که نباید فاصله چندانی با چاه آسانسور داشته باشد، و همچنین روغن مصرفی سیستم هیدرولیک، که بجز هزینه های مکرر تامین روغن، نشت تدریجی روغن و تخلیه روغن، باعثانتقال روغن به زمین کف چاه آسانسور شده و با آلوده کردن تدریجی خاک، آلودگی محیط زیست را همراه دارد. بی جهت نیست، آسانسور (MRL) در حال تبدیل شدن به یکی از محبوبترین آسانسورها در آمریکا می باشد. این استقبال به حدی است که این آسانسور در حال در یافت کد ملی است.

 The Magnetic Suspension Elevator

یکی دیکر از نوآوری های صنعت آسانسور، ظهور آسانسور مغناطیسی می باشد. در این اسانسور با حذف کامل موتور آسانسورهای سنتی پدیده ای جدید در حال شکل گیری است.

شرکت توشیبا (Toshiba Elevator and Building Systems Corp)با طراحی و استفاده ترکیبی از آهنربا های دائمی و الکترومگنت ها، تعلیق آسانسور بدون تماس با ریل به اجرا در خواهد آورد، این حرکت شبیه حرکت قطارهای مغناطیسی می باشد که بسیار نرم و بی صدا است، هرچند آسانسور معناطیسی در مرحله آزمایش و تست است. اما دیری نخواهد گذشت که این پدیده هم مانند دیگر موضوعات شگفتی ساز قدم به میدان گذاشته، و باعث حیرت و خوشحالی دوستداران و استفاده کنندگان آسانسور گردد.

The world's Tallest Building, Taipei 101

در گذشته هم آسانسورهای فوق العاده، تولید و نصب شده، مانند آسانسورهای برج تایپه 101 در تایوان، این آسانسورها با سرعتی معادل چهل مایل در ساعت (1010 متر بر دقیقه) حرکت می کنند و این سرعت به حدی بوده که در سال 2006 میلادی به عنوان رکورد در کتاب رکوردهای جهانی گینس ثبت شده است.

نمراتور یکی از آسانسورهای برج تایپه 101 

در این مونیتور، (نمراتور داخل کابین) میزان سرعت و طول مسیر و  طبقه مورد نظر و زمان رسیدن به مقصد را نشان داده شده است.

در این آسانسورهای سریع السیر به جهت پیشگیری از آسیب و صدمه به گوش مسافرین به دلیل سرعت زیاد آنها و به منظور کاهش اغتشاش هوا در چاه آسانسور و کاهش میزان سوت زدن جریان هوا از فناوری های پیشرفته استفاده شده است. این آسانسورها مجهز به سیستم کنترل فشار آتمسفر در داخل کابین بوده، که با دمنده های مکش و تخلیه میزان فشار هوا را کنترل کرده و از صدمه به گوش جلوگیری می کند.

Pneumatic Vacuum Elevator (Cylindrical Elevator

اخیرا به صورت نمایشی آسانسورهای کابین استوانه ای مدور در چاهی با دیواره های پلاستیکی شفاف و به سبک شهر بازی، طراحی شده که در داخل این استوانه شیشه ای شکل، پمپ خلاء با جابجایی هوا نقش موتور محرک آسانسور را اجراء می کند، در این آسانسور وکیوم دیگر از سیم بگسل، چرخ و دنده و فلکه و پولی و موتورگیربکس خبری نیست، فشار هوا با جابجایی هوا همه ی کارها را انجام می دهد. در آسانسور وکیوم هیچوقت شاهد خرابی اجزاء و قطعات آسانسور نخواهیم بود، و حتی زمانی که برق قطع شود، آسانسور وکیوم به آرامی به سمت پائین حرکت کرده و در پائین ترین نقطه بر سطح زمین و بر روی تشک بادی (Cushioned by Air) فرو می نشیند.

Service Elevator – Manager Elevator

برای استفاده بهینه از آسانسور و صرفه جویی در وقت وکاهش انرژی برق مصرفی آسانسور، شرکت شیندلر (Sschindler) آسانسوری طراحی کرده موسوم به سیستم مدیریت آسانسور، در این آسانسورها به جهت کاستن زمان انتظار رسیدن کابین، و جلوگیری از تجمع پشت درب طبقه تا رسیدن آسانسور، سیستمی طراحی شده که قبل از رسیدن به منطقه درب آسانسور، از طریق پایانه های مستقر درلابی ها، ورودی ها (در ادارات این پایانه ها در اطاق پرسنل قراردارد) از طریق کارت ویژه به سیستم وصل شده و با توجه به شناسایی از طریق کارت، سیستم مدیریت آسانسور، مناسبترین آسانسور را معرفی میکند.

شکل فوق: مسافر با نشان دادن کارت ویژه، این پیام را دریافت کرده است:

برو به آسانسور اختصاص داده شده فوق (آسانسور G سمت راست)

زمانیکه فرد به مقابل درب آسانسور می رسد بدون معطلی و اتلاف وقت وارد کابین آسانسوری می شود که پایانه به او معرفی کرده است. این سیستم با حذف حرکت های اضافی آسانسورها، ضمن اینکه وقت مسافرین در ترافیک پشت درب آسانسور هدر نمی رود. (چون ترافیکی وجود ندارد.) از بالا و پائین رفتن های مکرر و اضافی آسانسورها هم جلوگیری می کند.

یکی از مزایای این آسانسورها در ادارات و دوایر دولتی، سرعت کار و جابجایی کارمندانی است که دائما باید در طبقات در حال رفت و آمد باشند. چون این افراد را آسانسور از طریق کارت، شناسایی کرده، و چون اطلاعات لازم را دارد، وقتی کارمندی برای پیگیری پرونده می خواهد به طبقات دیگری برود، از داخل اطاق کار خود کارت را به پایانه مستقر در اطاق وارد کرده و از همانجا طبقه مورد نظر را ثبت می کند، سیستم مدیریت هوشمند آسانسور با توجه به اطلاعات وارده، آسانسور مناسب این سفر را تعیین و به کارمند اعلام می نماید و در نتیجه دقایقی بعد با رسیدن کارمند مقابل درب اسانسور، آسانسور هوشمند هم در انتظار اوست.

این آسانسورها برای خود شعاری دارند: انتظار کمتر، انتقال سریعتر مسافر، استهلاک کمتر، و کاهش مصرف انرژی و بسیار در مراکز تجاری و مسکونی مورد استفاده قرار گیرند.

قطعه هنری

بعضی از آسانسورهای نوین، با توجه به نوع و شکل ظاهری مشهور می شوند و مانند موزه ها، نمایشگاهها، و بناهای تاریخی در یادها باقی می مانند. یکی از این آسانسورها، آسانسوری است به شکل یک کپسول فضایی،

این آسانسور در ساختمان موزه شرکت مرسدس بنز واقع در شهر اشتوتگارت آلمان در فضای بیرونی این ساختمان نصب شده است. این آسانسور توسط شرکت شیندلر برای پروژه موزه شرکت مرسدس بنز در شهر اشتوتگارت نصب شده است.

·         Slide Elevator

·         Slide Lift

·         Slippery Elevator

·          Slippery Lift

·          Slimy Elevator

·          Slimy Lift

دیدن این اسامی کمی سئوال بر انگیز است، اما چون برای این نوع آسان سور یا آسان لیز نامی نیافتم، به دنبال نامی بودم که با این وسیله (آسان سور) یا (آسان لیز)هماهنگی داشته باشد، و این اسامی پیشنهاد من است.

این وسیله یاد آور دوران کودکی و نوجوانی است و سرسر خوردن یا لیز خوردن روی انبوهی برف، در روزهای برفی آن دوران، البته از آن برفهای پر برکت که معمولا از اولین بارش برف، بر روی زمین می نشست و برفهای بعدی به آن افزوده می شد و تا فروردین روی زمین باقی می ماند، دیگر خبری نیست، اما سرخوردن و لیز خوردن و شیطنت های آن ایام هنوز وجود دارد.

 این آسان سور یا آسان لیز از گذشته های دور برای خیلی از جابجایی ها مورد استفاده قرار می گرفت، و اگر دوستان در سالهای دور سری به دایره اجرائیات راهنمایی و رانندگی زده بودند، به خاطر دارند در آن سالها برای گرفتن برگ جرایم یا برگ عدم خلافی وقتی وارد سالن اصلی اجرائیات می شدیم، لوله ای به قطر حدود بیست سانتیمتر از طبقات بالا به گوشه این سالن کشیده شده بود و برگه های استعلام خلافی یا عدم خلافی از طریق این لوله به پائین فرستاده می شد.

اما الان این وسیله با تغییراتی، در بعضی از مکانها، با طراحی خاص و گردش های منحنی و چرخشی ، از طبقات بالا به پائین امتداد دارد و با تمهیداتی، مسافرین این آسان سور با فاصله زمانی اندک پی در پی از طبقات به پائین می آیند، البته بعضی از مسافرین خوش سلیقه در این سفر سرعتی برای خود زیراندازی هم دارند. این آسان سور (آسان لیز) یکی از کم هزینه ترین آسانسور، کم تجهیزات ترین آسانسور و ساده ترین آسانسوری است که تا کنون ساخته شده است. البته اشکال اساسی این آسان لیز یا آسان سور این است که در جهت بالا اصلا توانایی سرویس دهی ندارد.

Paternoster Elevator

حال که یادی از دوران گذشته و گوشه ای از خاطرات آن زمان کردیم، یادی هم از آسانسورهای دائم حرکت کنیم که این آسانسورها نیز از نسل آسانسورهای گذشته باقی مانده است.. آسانسورPaternoster برای اولین بار در سال 1884 میلادی در لندن نصب شد، این آسانسور که حرکت دائم آن به جهت بالا و پائین شبیه پله برقی می باشد و هرگز در طبقات توقفی ندارد.

کابین این آسانسور فاقد درب است و لذا در طبقات هم دری به عنوان درب طبقه وجود ندارد، کابین این آسانسورها به طور معمول برای دو نفر طراحی شده و با توجه به حرکت دائم این آسانسور، مسافری که قصد سوار شدن به این آسانسور را داشته، باید با استفاده از دستگیره های تعبیه شده در دو طرف دیوارهای کابین در موقعیت مناسب خود را به داخل کابین آسانسور می کشیده و در زمان خروج هم به همین شیوه باید از کابین بیرون می آمده.

هم اکنون در بعضی از کشورهای اروپایی این آسانسورها به عنوان نمادی از آسانسورهای قدیمی، در مکانهای خاص فعال است و مورد استفاده قرار می گیرد آسانسور ها با تاریخچه ی نسبتا طولانی طی یک قرن گذشته و مخصوصا چند دهه ی اخیر شاهد تحولات شگرفی بوده و این نوآوری ها و تکنولوژی های جدید همچنان با سرعت در حال ورود به عرصه صنعت آسانسور می باشد، با همه ی این اوصاف آسانسورها روز بروز فروتن تر می شوند.