به گونه ای که بر اساس شواهد موجود، بیشترین فعالیت ها در زمینه نوسازی بافت های فرسوده، از طریقمالکان و به شیوه انفرادی بوده که اقدام به دریافت وام بافت فرسوده کرده و درصدد احیا و نوسازی خانه های خود برآمده اند.
در این بین، سرمایه گذاران بخش خصوصی به دلایلی همچون نبود توجیه اقتصادی، نبود مشوق های لازم، مدیریت‌های پراکنده و عدم پرداخت تسهیلات ارزان قیمت حاضر به مشارکت در نوسازی این مناطق قدیمی و ناکارآمد نیستند و به همین دلیل با وجود تاکید دولت بر ضرورت تسریع در نوسازی بافت های فرسوده، عملا نوسازی و بازسازی این مناطق کند پیش می رود.
در چنین شرایطی که دولت هم سیاست خود را از نوسازی املاک فرسوده به نوسازی محلات تغییر داده است، اخیرا مسئولان شهرداری اعلام کرده اند که به دلایل وجود مسائل مختلف در این بافت‌ها و همچنین تراکم املاک، سرمایه گذاران کمتری مایل به مشارکت در اجرای پروژه نوسازی بافت فرسوده هستند و به عبارتی با وجود حجم گسترده بافت فرسوده، سرمایه گذار جهت نوسازی این مناطق وجود ندارد.
حال که دولت قول ارائه تسهیلاتی به سرمایه گذاران برای تشویق آنها به مشارکت در امر نوسازی بافت فرسوده داده، سوال این است که چه راهکارها و تدابیری باید برای ترغیب سرمایه گذاران جهت حرکت به سمت نوسازی بافت فرسوده اتخاذ شود؟
تحرک در بافت فرسوده، ورود سرمایه گذاران را می طلبد
در همین راستا مدیر کل راه و شهرسازی استان همدان با اشاره به اینکه سرمایه گذاران رغبتی برای نوسازی بافت های فرسوده از خود نشان نمی دهند گفت: برای اینکه تحرکی در بافت های فرسوده ایجاد شود، باید سرمایه گذاران به این حوزه ورود و فعالیت کنند.
فرهاد فرزانه در گفت‌وگو درخصوص دلایل بی رغبتی سازندگان و سرمایه گذاران برای ورود به بافت فرسوده تصریح کرد: یک بخشی از این مسئله به سیاست هایی برمی گردد که در سالیان گذشته اتخاذ شده است.
وی ادامه داد: برای مثال وقتی پای طرحی به اسم مسکن مهر به میان می آید؛ اولین مسئله این است که اگر به جای ساخت این واحدها در حاشیه شهرها، آنها را وارد بافت های فرسوده می کردیم و یا به عبارتی بافت های فرسوده را به این روش احیا می کردیم، ضمن اینکه هزینه کمتری مصرف می شد؛ با مشکلاتی هم که امروزه گریبانگیر جامعه شده است، مواجه نمی شدیم.
فرزانه نکته دوم را مربوط به ارائه تشویقات مالی و شهرسازی به انبوه سازان برشمرد و تاکید کرد: به عنوان مثال قانونی وجود دارد که طبق آن باید در بافت فرسوده در بخش عوارض شهرداری باید 50 درصد تخفیف داده شود و به جای آن یارانه پرداخت شود. از همین رو محقق نشدن این تشویقات می تواند به تحقق این هذف ضربه بزند.
جذابیت بافت های قدیمی درگروی طراحی و برنامه ریزی صحیح
این مسئول در عین حال با انتقاد از دید کالبدی به بافت فرسوده بیان کرد: ما همیشه به بافت فرسوده به دید کالبدی نگاه می کنیم. یعنی وقتی در نظر داریم تا افرادی را که به محلات قدیمی هویت می بخشند، از آن محلات به سایر مناطق انتقال داده و افراد دیگری در آپارتمان ها مستقر کنیم، به این مفهوم است که هویت آن مناطق و ساکنان دارای ریشه و تاریخ آن منطقه را به نوعی پاک کرده ایم.
مدیر کل راه و شهرسازی استان همدان در این زمینه ادامه داد: اما بحث این است که آیا افراد جدیدی که وارد همان بافت ها می شوند؛ با همان آداب محله آشنا هستند و خود را با فرهنگ آن منطقه تطبیق داده اند یا خیر و این سوالی است که باید ریشه یابی شود.
فرزانه با اشاره به اینکه در اجرای طرح های قبلی بخشی از این مشکلات عیان و بارز بوده است، تاکید کرد: با این مفهوم به نظر می رسد که اگر بافت های قدیمی ما به درستی طراحی و به درستی برنامه ریزی شوند، قطعا بسیار بیشتر از حاشیه شهرها برای زندگی جاذبتر هستند و ممکن است این لزوما به مفهوم آپارتمان سازی نباشد.
وی با تاکید بر ضرورت احیای محلات قدیمی اظهار داشت: مراکز و محلات قدیمی در شهرها باید احیا و نوسازی شوند و به تعبیری ما باید در هر منطقه یک پروژه محرک اجرا کنیم. برای نمونه اگر یک حمام قدیمی به یک رستوران تبدیل شود، ناخودآگاه سطح کیفیت و ارزش املاک اطراف آن هم ارتقا می یابد.
فرزانه خاطر نشان کرد: بنابراین یکسری اقدامات این چنینی با نگاه فرهنگی اگر در بافت های فرسوده انجام شود، می تواند کم کم به این بافت های قدیمی رنگ و بوی زندگی ببخشد.
مالکان نوسازی انفرادی را به تجمیع ترجیح می دهند
همچنین مدیر کل راه و شهرسازی استان گیلان با بیان اینکه طبق سیاست های جاری کشور، بحث بافت فرسوده به عنوان یکی از مفاهیم بازآفرینی شهری مطرح شده است گفت: در بحث بازآفرینی شهری، ساماندهی محلات قدیمی مورد توجه قرار می گیرد.
علی خاوری دانشور در گفت‌وگو با «صما» با بیان این مطلب افزود: امسال در شهرهای استان گیلان از جمله شهر رشت ساماندهی محلات زیادی را در دستور کار قرار داده ایم و هدف ما این است که سطح خدمات شهری در سکونتگاه های غیررسمی و بافت های فرسوده ارتقا یابد تا مانند دیگر نقاط شهری از امکانات شهری برخوردار شوند.
وی با اشاره به ورود بخش خصوصی برای نوسازی بافت های فرسوده گفت: در یکی دو مورد خاص تشکل ها برای احیای این بافت ها وارد شده اند. اما از آنجایی که یکی از تعاریف بافت های فرسوده ریزدانگی پلاک ها است و به لحاظ اینکه معمولا مالکیت در کشور ما یک امر بسیار مهم و حیاتی است؛ معمولا مردم در تجمیع املاک خود با همدیگر و واگذاری آن به انبوه سازان برای نوسازی این املاک همکاری نمی کنند.
عدم همکاری مالکان در تجمیع پلاک ها
خاوری با بیان اینکه تجمیع پلاک ها موضوعی است که به ندرت اتفاق می افتد گفت: اما اگر از این موضوع صرف نظر بکنیم، مردم مشارکت بسیار خوبی در نوسازی خانه های خود داشته اند و طی سال های 88 تاکنون در استان گیلان نزدیک به 11 هزار و 500 فقره تسهیلات به متقاضیان احیای اعیانات بافت فرسوده پرداخت شده است.
این مسئول با اشاره به تشویقات پیش بینی شده در این زمینه ادامه داد: تشویقات و تخفیفات خوبی در این بخش پیش بینی شده است، به طوری که شهرداری ها تخفیف 50 درصدی در عوارض می دهند و دولت هم یارانه سود بانکی را پرداخت می کند.
به گفته وی در سال جاری تاکنون نزدیک به 750 متقاضی برای دریافت تسهیلات نوسازی اقدام کرده اند و اعطای این تسهیلات یکی از راه های مهم و موثر برای احیای بافت های فرسوده است.
خاوری با اشاره به محدود بودن سرمایه گذاری های انجام شده توسط انبوه سازان برای نوسازی بافت های فرسوده در استان گیلان خاطرنشان کرد: با این حال مردم به طور انفرادی برای دریافت وام نوسازی مراجعه می کنند و از آنجایی که این وام ها بدون سپرده گذاری است و سود معقولی هم دارد، مردم رغبت برای گرفتن آن و نوسازی خانه های خود دارند.